• Facebook
• Mail

Transteoretyczny model zmiany
na podstawie badań
Jamesa O. Prochalski i Carla C. DiClemente

TRANSTEORETYCZNY MODEL ZMIANY, czyli odpowiedź na pytanie, w jaki sposób ludzie są w stanie intencjonalnie zmienić swoje zachowanie bez wsparcia profesjonalnego i ze wsparciem.

Cztery główne schematy przechodzenia przez zmianę (Prochaska i in., 1992):

1. pozostawanie na tym samym etapie przez cały okres prowadzonych badań; 
2. przechodzenie liniowe przez kolejne etapy zmiany; 
3. cofanie się do etapu poprzedzającego ten, w którym była osoba w momencie rozpoczęcia badań; 
4. cykliczne przechodzenie przez etapy zmiany, przy czym osoba mogła przejść cykl etapów zmiany nawet kilkukrotnie w ciągu badanego okresu, cofając się do wczesnego etapu i rozpoczynając zmianę na nowo. 

Analiza wyników badań pozwoliła wysnuć wnioski,
że konieczne jest dopasowanie procesów do etapów zmiany.

Wyróżnione zostały następujące etapy:

• Prekontemplacja 
• Kontemplacja 
• Przygotowanie 
• Działanie
• Podtrzymanie 
• Rozwiązanie 

TRANSTEORETYCZNY MODEL ZMIANY – etapy:

• Na tym etapie osoba nie zauważa, że potrzebuje zmiany. Nie zauważa sygnałów z otoczenia.
  Być może czuje, że chciałaby coś zmienić, ale nie robi tego.  
• Na tym etapie dominuje poczucie bezsilności i bezradności. 
• W szczególności zauważalne są marzenia o lepszym życiu. 

• Na tym etapie następuje uświadomienie sobie problemu. 
• Często zdarza się, że pomysł zmiany wciąż się zmienia. Od zachęcania do odrzucania. 
• Przykład: “Nie sądzę, że mam problem z pracoholizmem. Może pracuję zbyt dużo, ale nie więcej, niż ktokolwiek inny. Mogę przestać w każdej chwili.” 
• Następuje poczucie kontroli.  

• Jest to etap, który owocuje w następny krok lub krok wstecz (do kontemplacji). 
• Widoczne są już pewne zmiany behawioralne, niewielkie obniżenia intensywności lub częstotliwości zachowań, będących celem zmiany.  
• Zauważalna jest zwiększona wiara we własny sukces. 
• Zauważa się także niecierpliwość, która przyczynia się do pochopnych decyzji, a w rezultacie do powrotu do etapu kontemplacji. 

• Czas na modyfikowanie swoich zachowań i środowiska. 
• Zmiany stają się zauważalne dla otoczenia. 
• Na tym etapie szczególnie ważne jest racjonalne gospodarowanie energią i zasobami. Zmieniająca się osoba potrzebuje radzić sobie nie tylko z własnymi starymi nawykami, lecz także z bezwładnością otoczenia, które może zachęcać i ułatwiać powrót do statusu quo. 
• Poprzez zaniedbywanie aktywności związanej z działaniem, istnieje ryzyko powrotu do etapu kontemplacji lub przygotowania. 
• Jeśli zaś etap ten przebiegnie pomyślnie, następnym krokiem jest PODTRZYMANIE. 

• Czas tworzenia nowego nawyku zależy od stopnia, w jakim ingeruje on w strukturę starych nawyków, i może trwać od 1–2 miesięcy do nawet kilku lat, a w przypadku wychodzenia z uzależnień – do końca życia. 
• Ciągłe zaangażowanie na tym etapie jest konieczne, by uniknąć nawrotu. 
• Ten etap jest trudny tym bardziej, że zazwyczaj środowisko nawołuje do powrotu, do starych nawyków. 

• Na tym etapie można uznać, że zmiana została trwale wprowadzona, jednak niektóre procesy zmiany (np. nałogi) wymagają nieustannego podtrzymania. 
• “Rozwiązanie jest więc takim Świętym Graalem zmiany. Akceptujmy jednak fakt, że są przypadki, kiedy to właśnie skuteczne podtrzymywanie jest sukcesem”. 
• Sukcesem może być osiągnięcie ciągłego etapu podtrzymania. 
• Zdarza się, że nawet po osiągnięciu etapu VI – ROZWIĄZANIA, zdarza się powrót do pierwszych etapów i rozpoczynanie procesu zmiany na nowo. 

TRANSTEORETYCZNY MODEL ZMIANY
– podsumowanie📋 
 

Za nami 6 etapów zmiany.  

1️⃣PREKONTEMPLACJA 

2️⃣KONTEMPLACJA 

3️⃣PRZYGOTOWANIE 

4️⃣DZIAŁANIE 

5️⃣PODTRZYMANIE 

6️⃣ROZWIĄZANIE 

Proces ten, jednak, nie jest tak prosty w życiu, jak na schemacie. Osiąganie kolejnych kroków jest bardzo absorbujące. Konieczne jest nieustanne zaangażowanie i dążenie do celów każdego etapu.  
Nie da się pominąć któregoś, zazwyczaj proces ten się wydłuża przez nawroty, pokusy, czy nieugruntowane nowe nawyki.  
Stała zmiana wiąże się ze swoją samoświadomością. Znajomość siebie i swoich ograniczeń pomaga zaakceptować fakt, że zmiana jest potrzebna, a potem realizować każdy etap. 

⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️ 

Zapraszam Cię do dyskusji na ten temat. 💬  

A może podzielisz się jak Twoja zmianą? 🤔 

• Facebook
• Mail

Źródła w linkach, dla Twojej wygody: https://journals.kozminski.edu.pl/system/files/COACHING%20REVIEW%201_2018_Koziol.pdf 

https://pieknoumyslu.com/transteoretyczny-model-zmiany/

https://www.sandiet.pl/transteoretyczny-model-zmiany/

Zainteresowany/a?
Umów się na bezpłatną konsultację